Συμβουλευτική Εξαρτήσεων και Πλάνο Παρέμβασης

Η συμβουλευτική εξαρτήσεων αποτελεί μια εξειδικευμένη διαδικασία που απευθύνεται σε άτομα με προβλήματα εξάρτησης, τα οποία δεν απαιτούν νοσηλεία σε κλειστές δομές. Οι συνεδρίες στοχεύουν στην παροχή εξατομικευμένης υποστήριξης και περιλαμβάνουν παράλληλη παρακολούθηση ομάδων 12 βημάτων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συμμετοχή της οικογένειας, μέσω συνεδριών παρέμβασης, που διευκολύνουν την κατανόηση της κατάστασης και την υποστήριξη του εξαρτημένου ατόμου

Η Φύση της Εξάρτησης

Η εξάρτηση μπορεί να προκύψει από βαθύτερες ψυχολογικές ανάγκες, όπως η επιθυμία για σύνδεση, ασφάλεια και επιβεβαίωση. Ο Χόρχε Μπουκάι περιγράφει τη σταδιακή ανάπτυξη των εξαρτήσεων μέσα από τις αλληλουχίες των ανθρώπινων σχέσεων, οι οποίες συχνά αφήνουν το άτομο να παραμελεί τον ίδιο του τον εαυτό.

«Όταν μιλάω για τους μηχανισμούς που δημιουργούν εξάρτηση, αναφέρω πάντοτε πως όταν ήμουν βρέφος μόλις λίγων ωρών ή λίγων ημερών…Η μαμά μου ήταν, επομένως, στην κυριολεξία απαραίτητη για την ύπαρξή μου, εφόσον εγώ δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς εκείνη…ανακάλυψα όμως επιπλέον τον μπαμπά μου, κι άρχισα να καταλαβαίνω ότι, πραγματικά, δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς αυτούς τους δύο…μετά ήρθε το σχολείο και μαζί του οι δάσκαλοί μου…γνώρισα και τον πρώτο μου φίλο, τον κολλητό μου, τον «Πότσο» Βαλιέντε, που τότε σκεφτόμουνα ότι ποτέ, μα ποτέ δεν θα μπορούσα να τον αποχωριστώ…η Ροζίτα, το πρώτο μου κορίτσι, χωρίς την οποία σίγουρα, το ΗΞΕΡΑ πως δεν θα μπορούσα να ζήσω…Αργότερα το πανεπιστήμιο, που ενσάρκωνε τις σπουδές, το μέλλον, την καριέρα — κι εγώ σκεφτόμουν, φυσικά, πως δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς τη δουλειά μου…Μέχρι που…γνώρισα την Πέρλα…δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς εκείνη…Ίσως γι’ αυτό φτιάξαμε μια οικογένεια, που χωρίς αυτήν δεν ξέρω πώς θα ζούσα…Μέχρι που μια μέρα…κατάλαβα πως δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς εμένα. Ποτέ, μα ποτέ δεν το είχα σκεφτεί αυτό.
Δεν είχα νιώσει ποτέ πόσο απαραίτητος ήμουν εγώ για μένα τον ίδιο.Ο ανόητος!»

Αυτή η αυτοανακάλυψη υπογραμμίζει ότι η εσωτερική φροντίδα και αποδοχή είναι κρίσιμες για την αντιμετώπιση της εξάρτησης.

Τι Είναι ο Εθισμός

Ως εθισμός ορίζεται η εξάρτηση από μια συνήθεια ή ουσία, η οποία συνοδεύεται από τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Έντονη επιθυμία χρήσης της ουσίας.
• Ανοχή, δηλαδή η ανάγκη για μεγαλύτερη ποσότητα για την ίδια επίδραση.
• Στερητικό σύνδρομο, όταν μειώνεται ή διακόπτεται η χρήση.
• Σπατάλη χρόνου γύρω από τη χρήση.
• Εγκατάλειψη σημαντικών δραστηριοτήτων.
• Συνεχής χρήση παρά τις αρνητικές συνέπειες.

Ο εθισμός μπορεί να προκαλέσει ντροπή και χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ για πολλούς εθισμένους η αναγνώριση της ζημιάς που προκαλούν στον εαυτό τους και στους γύρω τους είναι ιδιαίτερα τρομακτική.

“Αυτό που φοβάται κυρίως είναι ο εαυτός του με ‘καθαρό κεφάλι’, η ζωή του ανιαρή και μουντή, ο ψυχικός του πόνος χωρίς την ‘αναισθητική’ δράση της ουσίας».”
– Κατερίνα Μάτσα, Ψυχίατρος

Ψυχολογία της Εξάρτησης

Όταν ένα άτομο βρίσκεται υπό την επήρεια μιας ουσίας, οι φόβοι για ανεπάρκεια και χαμηλή αυτοαξία μειώνονται προσωρινά. Οι ουσίες, όπως το αλκοόλ ή η ηρωίνη, χρησιμοποιούνται συχνά για να μουδιάσουν τα συναισθήματα ή να προσφέρουν πρόσκαιρη ανακούφιση. Όμως, αυτό οδηγεί σε μια επαναλαμβανόμενη διαδικασία που ενισχύει την εξάρτηση.

Πλάνο Παρέμβασης

Η προσέγγιση βασίζεται σε:

1. Εξατομικευμένες Συνεδρίες: Ανάπτυξη ενός πλάνου που αντιμετωπίζει τις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου.
2. Υποστήριξη Οικογένειας: Εκπαίδευση των μελών της οικογένειας για την υποστήριξη του εξαρτημένου ατόμου.
3. Παρακολούθηση Ομάδων 12 Βημάτων: Παροχή κοινωνικής υποστήριξης μέσω ομάδων που βασίζονται στην αμοιβαία κατανόηση και αλληλεγγύη.

Πλαίσιο: Σκέψεις για τον Εθισμό

Το παρακάτω απόσπασμα του Τζακ Λόντον σκιαγραφεί τη φύση της εξάρτησης και τον αγώνα κατανόησης των αιτιών της:

«Γιατί πίνω;
Ποια ανάγκη το έφερε;
Ήμουν χαρούμενος;
Ή μήπως είχα μέσα μου πολύ ζωντάνια;
Δεν ξέρω γιατί έπινα. Δεν μπορώ να απαντήσω, αν και κάπως μπορώ να ψελλίσω την υποψία που γεννιέται μέσα μου.
Επειδή είχα αναπτύξει μεγάλη οικειότητα με τον Τζων Μπάρλυκορν (whiskey) όλα αυτά τα χρόνια.
Ένας αριστερόχειρας μπορεί να γίνει δεξιόχειρας ύστερα από πολύ εξάσκηση. Είχα μήπως γίνει αλκοολικός, εγώ, που δεν έπινα, ένεκα της μακρόχρονης συνήθειας με το αλκοόλ;»
– Τζακ Λόντον, Ο Αλκοολικός

Η συμβουλευτική εξαρτήσεων προσφέρει το πρώτο βήμα προς την ανάρρωση, επιτρέποντας στο άτομο να επανακτήσει τον έλεγχο της ζωής του και να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση και την ανθεκτικότητά του.